Anadolu’da, özellikle
de Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da halk arasında çok tanınan, efsaneleşen gerçek
bir hikayedir Mem ü Zin.
Doğruluğu, iyiliği, suçsuzluğu, zayıflığı
ve çaresizliği Mem ile Zin’ in karakterlerinde, kötülüğü, ikiyüzlüğü, fitne ve
fesatçılığı, dalkavukluğu Bekir’in karakterinde toplayan hikâye, Arapça,
Farsça, Fransızca ve Rusça’ ya çevrildi. Hikâye beyazperdeye de aktarıldı.
Mem ile Zin
arasında Cizre’de1450-1451 yıllarında yaşanan aşk hikayesi, Şeyh Ahmed-i Hani
tarafından 240 yıl sonra manzume olarak kaleme alındı.
Efsaneleşen ve ünü Türkiye’yi aşarak
Dünya’ya yayılan hikâye kısaca şöyledir:
Cizre BeyiMir
Zeynuddin’in Zin ve Siti adlarında çok güzel iki bacısı vardı.Zin beyaz tenli
ve beyin canciğeri gibiydi. Siti ise,esmerimsi ve bir selvi
gibiydi.Tacdin,Beyin Divan Vezirinin oğluydu.Hikâyenin ana kahramanı Mem
iseDivan katibinin oğlu ve Tacdin’ in ahiretdostuydu.
Bey,Nevruz
günü kır eğlencelerine izin verince,ahali giyinip kıra gider.Mem ile Tacdin dekız
kıyafetlerigiyinip eğlenceye katılırlar.Zin ile Siti de erkek kıyafeti giyerek
eğlenceye katılırlar. Mem ile Tacdin, insanları seyrederlerken,bir anda iki
erkek kıyafetli insan görürler.Mem Zin’e, Tacdin ise Siti’ye o anda âşık olur.
Mem ve Tacdin erkek kılığındaki kızları görür görmez yere düşüp bayılırlar.
Siti ile Zin,baygın
yatan kadın kılığındaki erkeklersezmeden kendi yüzüklerini onların parmaklarına
takarlar, onların yüzüklerini de alıp kendi parmaklarına takarlar. Başka
insanların gelmesi ile onları terk edip ayrılırlar.
Bir iki saat
sonra Mem ile Tacdin ayrıldıklarında herkesin evlerine gitmiş olduklarını ve
kendilerinin bezgin ve sersem halde olduklarını fark ederler.
” Acaba
nerede hastalandık biz.Hangi savaşta yaralandık biz” diye birbirlerine bu
başlarına gelen olayı anlatırlarken;Tacdin,“Kardeşim,elinde bir mücevher
varüzerinde de Zin adı kazılmış” der.Mem de onun parmağında bulunanüzerinde Siti
yazılmış bir yüzük görür.
Siti ile Zin
başlarına gelen olayı gizlice dadılarına anlatırlar. Dadı Mem ve Tacdin’e
giderek yüzükleri geri ister. Tacdin yüzüğünü geri versedeMem yüzüğünü
vermeyerek:
“Bununla
yaşıyorum ben” der.
Mem ve
Tacdin’e âşık olan iki kız kardeş,dadılarını sabırsızlıkla beklerler.Dadı
dönüşte Siti ve Zin’e durumu anlatınca aşkları daha fazla alevlenir.
Aşkları had
safhasına ulaşan Mem ile Tacdin,arkadaşlarına başlarına gelenhalleri anlatırlar.Bunu
duyan arkadaşları önce Tacdin için bazı büyük Cizre alimleri ve beylerle
beraber Cizre Bey’i Mir Zeynuddin’in huzuruna dünür olarak çıkarlar, Siti’yi
Tacdin’e isterler. Bey münasip görüp kız kardeşini Tacdin’e verir. Tacdin ve
Siti için yedi gün yedi gece düğün yapılır, ziyafetler şölenler tertip edilir.
Tacdin ve
Siti’ nin yardımıyla Mem ve Zin sık sık görüşmeye başlarlar. Fakat Bey’in Bekir
adında fitneci,dedikoducu,fesat aldatıcı,ikiyüzlü bir kapıcısı vardı.Bekir
durumu fark eder, Tacdin’i ve Mem’i devamlı suretle Bey’e kötülemeye başlar.
Bundan bir sonuç alamayan Bekir, başka şeyler tasarlayarak, “Efendim,Tacdin
Zin’i Mem’e vermiş” diyerek Bey’i galeyana getirmeye çalışır ve amacına da
ulaşır.
Bey duruma
çok sinirlenir. ”Gönlümde gerçekten Zin’i Mem’e vermek vardı lâkin and içerim
kiZin’i, Mem’e vermeyeceğim.Başından bezmiş olan varsa,işte Zin,istesin
bakalım”der.
Bir gün Bey
ve Cizre halkının tamamı kıra ava giderler.Mem o gün bir yere ayrılmaz,Zin,hükümdar
ağabeyi Mir Zeynuddin’in bahçesine gider.Çoktandır Zin’i takip eden Mem,Zin’in
bahçeye girdiğini görüncekendisi de bahçeye dalar. İki aşık bahçede buluşurlar.
Bey avdan
döner bahçede Mem ve Zin’i yakalar. Bey,Mem’i zindana attırır.Mem bir sene
kadar zindanda kalır.
Bey, kardeşi
Zin ile durumu konuşur. Mem ile Zin’in aşklarının ilahi olduğunu anlar. Bey,
kardeşine Mim ile evlenebileceğini söyler. Zin sevinçle, Mem’i çıkartmak için
derhal zindana koşar. Mem’i bulur ve Bey’in evlenmelerine müsaade ettiğini
söyler.
Lâkin Mecnun’un
Leylâ’sını ararken Mevla’sına kavuştuğu gibi Mem de Zin’e kavuşacağı günü
beklerken ilahi aşkı bulur.
Mem şöyle
der:“Sen beni görmek için değil, tatlı canımı almak için gelmişsin. Ölümü olan
bey,bey değildir.Biz beylerbeyinin huzuruna çıktık”diyerek can verir.
Mem’in ölüm haberi
saraya ve şehre yayılınca Tacdin, Bekir’in karşısına dikilerek “Mem ölürde sen
hayatta yeryüzünde mi gezeceksin” der, ardından kılıcını çekerek leşini yere
serer.
Bu acıklı
aşk olayına çok üzülen Cizre halkı,Mem’in ölümüyle yasa bürünür.
Hatunlar,perdeliler,örtülüler,fesliler,peçeliler
ve herkes matem için karalar giyerler.Hatta daha öncesi siyah çarşaf yokkeno
günden itibaren çarşafları siyah giyme adeti ortaya çıkar.
Osman Avanoğlu |
Okunma |
Tarih |
---|---|---|
GÖKLERE AÇILAN KAPI; MİRAC | 365 | 05.03.2021 21:25:21 |
HOCALI KATLİAMI | 1366 | 26.02.2021 10:43:01 |
DİNGO’NUN AHIRI | 1556 | 18.02.2021 21:29:11 |
Bahtiyar Vahapzade | 1550 | 12.02.2021 12:50:46 |
KONYALIM TÜRKÜSÜNÜN HİKÂYESİ | 1559 | 05.02.2021 10:11:00 |
SEZAİ KARAKOÇ’UN MONA ROSA’SI | 1768 | 29.01.2021 10:38:19 |
SULTAN SUYU EFSANESİ | 1758 | 22.01.2021 10:43:27 |
NE OLACAK BU SOSYAL MEDYANIN HALİ? | 1928 | 15.01.2021 12:07:50 |
YÜKSEL PEKDEMİR, ÂSIM’IN NESLİ VE İSTİKLAL MARŞI YILI | 2068 | 08.01.2021 09:35:58 |
2020’NİN ARDINDAN | 2096 | 31.12.2020 20:37:10 |
SARIKAMIŞ ŞEHİTLERİ | 2414 | 25.12.2020 07:43:05 |
2021İSTİKLAL MARŞI YILI | 2415 | 18.12.2020 13:43:16 |
ŞEB-İ ARUS VEYA DÜĞÜN GECESİ | 2479 | 11.12.2020 09:40:55 |
VİRÜSLE İNATLAŞANLAR VAR | 2880 | 03.12.2020 21:05:03 |
ÖĞRETMENLER GÜNÜ | 2952 | 27.11.2020 07:46:38 |
ZÜMRÜDÜ ANKA EFSANESİ | 2866 | 20.11.2020 09:48:30 |
Yazarlar
Resim Galerisinden