‘’Hedefiniz bir yıllık ise buğday ekin, hedefiniz on yıllıkise ağaç ekin, eğer hedefiniz yüz yıllık ise insan yetiştirin.’’ (Konfüçyüs)

İnsanın yetişmesinin temeli olan aile, hiç kuşkusuz eğitimin ilk ve en önemli adımıdır. İnsanlar her ne kadar sosyal çevresiyle olan ilişkileri neticesinde olgunlaşmayı sağlıyor olsa da, yapısının temelleri mutlaka aile ortamında aldığı talim terbiye ile bir sonraki adımının mukavemetini oluşturur. 

Sosyal, ekonomik, iklim ve coğrafi şartlar doğrultusunda birçok farklı aile tutum ve davranışlarından söz edebilmek mümkündür.

Bazı aile tiplerini şöyle tanımlayabiliriz;Aşırı koruyucu, aşırı hoşgörülü, mükemmeliyetçi, ilgisiz, tutarsız, baskıcı ve demokratik aileler. Buna göre kendi aile tutum ve davranışlarımızı da değerlendirmiş olabiliriz.

·         Aşırı koruyucu aile tipi;Bu tip anne babalar çocuğa gerektiğinden fazla kontrol ve özen gösterirler, çocuklarına sorumluluk vermezler, çocuğunun yapacağı işleri onun adına kendisi yapar.

Bunun sonucu çocukçevresindeki kişilere aşırı bağımlı, kendisine güveni olmayan, duygusal kırıklıkları olan bir kişiliğe sahip, içe kapanıktır, utangaçtır.

·         Aşırı hoşgörülü aile tipi;Bu tip anne babalar çocuklarının isteklerini sürekli yerine getirmeye çalışırlar.Disiplin yok denecek kadar azdır.Çocuğun davranışları olumsuz da olsa hoşgörüyle karşılanır.

Bunun sonucunda çocukta aşırı hoşgörünün getirdiği sınırsızlık,sorumsuzluk ve bencillik görülür.Bir süre sonra evi çocuk yönetir.Sosyal uyumda güçlük çektiklerinden mutsuz bir yetişkin adayıdır.

·         Mükemmeliyetçi aile tipi;Bu tip anne babalar çocuklarından en iyisini bekler, kendi gerçekleştiremediği yaşantıları çocuklarının gerçekleştirmesini ister.Çocuklarını olduğu gibi kabul etmezler, kural ve kalıpları vardır.Çocuklarının dört dörtlük olmasını ve mükemmel ölçülerde davranmasını beklerler.

Bunun sonucu çocuklarda;Sürekli yüksek beklentiler sonucunda çocuk istekleri karşılayamıyorsa çocuk nasıl olsa yapamıyorum düşüncesiyle öyleyse neden deneyeyim düşüncesini oluşturur.Çocukta aşağılık kompleksi oluşur.Çocuk mutsuz ve doyumsuz olur.Kendi doğal içgüdüleri ile ağır kurallar arasında sıkışıp kalan çocuk sürekli sevgi ve nefret karışımı duygular yaşar.

·         İlgisiz aile tipi;Bu tip anne babalar için çocukların varlığı ya da yokluğu belli değildir.Çocuğun ihtiyaçları karşılanmaz, sevgi gösterilmez.Çocuğun yaptığı olumlu ya da olumsuz davranışlarla ilgilenilmez.Çocuğa zaman ayrılmaz.Çocuk anne babayı rahatsız etmediği sürece çocukla ilgilenilmez

Bunun sunucu çocuk ihmal edilmiştir ve yetişkin rolü almada zorlanırlar.Kendini değersiz hisseder, kendisine olan saygısı gelişmez.Olumlu olumsuz davranışların ayrımını yapamaz. Toplumun kurallarını red ederler, ya içe kapanıktırlar ya da saldırgandırlar

·         Tutarsız aile tipi;Bu tip ailelerde disiplin vardır ama belirsizdir.Tutarsızlık anne babanın çok farklı eğitim anlayışına sahip olmasından kaynaklanabilir.

Bunun sonucu çocuk yetişkinliğinde davranışlarını çevresindekilere göre ayarlar.Sürekli tedirginlik ve gerginlik yaşar.

·         Baskıcı aile tipi;Bu tip aileler çocuklarına emredici davranırlar, suçlayan cezalandıran anne babalardır.Kurallar zinciri vardır.Çocuklar ayrı bir birey değildir.Kurallara uyulmadığında orantısız cezalar verilir.

Bunun sonucu çocuk çekingen, başkalarının etkisinde kalabilen, aşırı hassas yapı içinde olabileceği gibi isyankar, kendine ve başkalarına zarar verebilen, suça yönelik davranışlar gösterebilir.

·         Demokrat aile tipi;Anne baba çocuğuna kabul edici ve sevgi dolu yaklaşır.Çocuğun yaşayarak öğrenmesine izin verirler.Çocuklarını ayrı bir birey olarak kabul ederler ve yaşına, durumuna uygun seçenekler sunarlar.Çocuğun ilgilerini göz önünde tutarak yeteneklerini geliştirecek ortamı hazırlar. Anne babanın birbirlerine ve çocuklarına karşı tutum ve duyguları açık ve nettir.Aile içinde güven ve şeffaflık vardır.Çocuklarını desteklerler.Belirli kurallar vardır.

Bunun sonucu çocuk sağlıklı sosyal uyum kurabilen, işbirliğine hazır, arkadaş canlısı, üretken,bağımsız,başarılı, duygusal yönden dengeli ve mutlu birey olarak hayata hazırlanır.

Çocuklarımızın gelişimleri yaşlarına göre mutlaka değişik özellikler gösterecektir.Özellikle 12-18 yaş aralığıergenlik olarak adlandırılan dönem, yaşamın en zor ve karmaşık dönemidir.Genç, bedenindeki fiziksel değişime uyum sağlamaya,kabullenmeye çalışırken duygusal birçok çalkantı da yaşayabilir.Bu dönemlerde görülen başlıca davranış ve tutum değişiklikleri; yalnızlık isteği, çalışma isteksizliği, dengesizlikler,can sıkıntısı,huzursuzluk, toplumsal zıtlık, otoriteye karşı direniş, duygululuğun artması, kendine güvensizlik, aşırı çekingenlik, dikkatsizlik,dağınıklık olarak görülebilir.

Çok değerli anneler ve babalar… Çocuklarımızın tüm yaş aralıkları çok değerlidir.  Covid-19 bulaş ve kısıtlamalar sebebiyle çocuklarımızda bir takım psikolojik problemlerin olabileceği bu dönemde can parelerimiz bizlere her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyacaklarını unutmamalıyız.

Lütfen evlatlarımızdan desteğimizi esirgemeyelim.

Amacımız yarınlara; sağlıklı, mutlu, vatanperver, ecdadına ve büyüklerine dua eden, onları hayırla yâd eden evlatlar yetiştirebilmektir.

Dr.Mehmet BİREKUL